آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث التهاب مفاصل می‌شود. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غشای سینوویال (لایه‌ای که مفاصل را پوشش می‌دهد) حمله کرده و منجر به التهاب، تورم، درد و در نهایت تخریب مفاصل می‌شود.
علائم آرتریت روماتوئید
علائم RA معمولاً به تدریج شروع می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد و تورم مفاصل (معمولاً در دست‌ها، مچ‌ها و زانوها)
- سفتی مفاصل (به‌ویژه در صبح‌ها یا بعد از بی‌تحرکی طولانی)
- خستگی مفرط
- کاهش اشتها و کاهش وزن غیرعمدی
- گرمی و قرمزی اطراف مفاصل ملتهب
- تغییر شکل مفاصل در مراحل پیشرفته
علت آرتریت روماتوئید
علت دقیق این بیماری ناشناخته است، اما عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
- عوامل ژنتیکی: افرادی که دارای سابقه خانوادگی RA هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- سیستم ایمنی بیش‌فعال: در RA، سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم حمله می‌کند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض برخی ویروس‌ها، باکتری‌ها و حتی سیگار کشیدن می‌تواند خطر RA را افزایش دهد.
- جنسیت و سن: زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند، و معمولاً در سنین 30 تا 50 سالگی ظاهر می‌شود.
تشخیص آرتریت روماتوئید
پزشک برای تشخیص این بیماری از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه بالینی برای بررسی درد، تورم و سفتی مفاصل
- آزمایش خون برای بررسی شاخص‌های التهابی (مثل CRP و ESR) و آنتی‌بادی‌های خاص (RF و Anti-CCP)
- تصویربرداری (مانند رادیوگرافی، سونوگرافی یا MRI) برای مشاهده آسیب‌های مفصلی
آزمایش خون آرتریت روماتوئید
مهم‌ترین آزمایش‌های خون برای RA عبارت‌اند از:
1. فاکتور روماتوئید (Rheumatoid Factor – RF)
- یک آنتی‌بادی است که در بیشتر بیماران مبتلا به RA یافت می‌شود.
- نتایج:
- سطح بالای RF می‌تواند نشانه RA باشد، اما در برخی افراد سالم یا مبتلایان به سایر بیماری‌های خودایمنی نیز دیده می‌شود.
2. آنتی‌بادی ضد پپتید سیترولینه حلقوی (Anti-CCP یا ACPA)
- یکی از دقیق‌ترین آزمایش‌ها برای RA است.
- نتایج:
- مثبت بودن Anti-CCP احتمال ابتلا به RA را تأیید می‌کند.
- افراد بدون RA معمولاً این آنتی‌بادی را ندارند.
3. سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR – Erythrocyte Sedimentation Rate)
- نشان‌دهنده میزان التهاب در بدن است.
- نتایج:
- مقدار بالا: نشان‌دهنده التهاب در بدن است، اما مختص RA نیست.
4. پروتئین واکنشی C (CRP – C-Reactive Protein)
- یک شاخص التهاب است که در عفونت‌ها و بیماری‌های خودایمنی افزایش می‌یابد.
- نتایج:
- مقدار بالای CRP نشان‌دهنده التهاب مزمن مانند RA است.
5. شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC – Complete Blood Count)
- ممکن است برای بررسی کم‌خونی انجام شود، زیرا بسیاری از بیماران مبتلا به RA دچار کم‌خونی هستند.
6. آزمایش ANA (Antinuclear Antibody Test)
- این آزمایش برای بررسی سایر بیماری‌های خودایمنی انجام می‌شود.
- نتایج:
- در برخی از بیماران مبتلا به RA مثبت می‌شود، اما مختص این بیماری نیست.
درمان آرتریت روماتوئید
RA درمان قطعی ندارد، اما می‌توان با روش‌های مختلف علائم را کنترل و پیشرفت بیماری را کند کرد:
1. داروها
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب
- داروهای ضد روماتیسم اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs): مانند متوترکسات و هیدروکسی کلروکین که سیستم ایمنی را تعدیل می‌کنند
- بیولوژیک‌ها: داروهایی مانند آدالیمومب (Humira) که به‌طور هدفمند سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند
- کورتیکواستروئیدها: مانند پردنیزولون برای کنترل التهاب شدید
2. فیزیوتراپی و ورزش
- حرکات کششی برای حفظ انعطاف‌پذیری مفاصل
- ورزش‌های کم‌فشار مانند شنا و یوگا برای تقویت عضلات و کاهش فشار روی مفاصل
3. تغییر سبک زندگی
- تغذیه سالم: مصرف غذاهای ضدالتهابی مانند ماهی‌های چرب، روغن زیتون، و سبزیجات
- کاهش استرس: روش‌هایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق می‌توانند در کاهش درد مؤثر باشند
- استراحت کافی: خواب منظم به کاهش التهاب کمک می‌کند
4. در موارد پیشرفته: جراحی
در صورت آسیب شدید مفصل، پزشک ممکن است جراحی‌هایی مانند تعویض مفصل را توصیه کند.
آیا آرتریت روماتوئید خطرناک است؟
RA می‌تواند در صورت عدم کنترل به مشکلات جدی منجر شود، از جمله:
- آسیب دائمی مفاصل و تغییر شکل آن‌ها
- مشکلات قلبی و عروقی
- پوکی استخوان به دلیل مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئیدها
- مشکلات چشمی و ریوی (درگیری سیستمیک)
جمع‌بندی
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی مزمن است که با التهاب و تخریب مفاصل همراه است. اگرچه درمان قطعی ندارد، اما با استفاده از داروها، ورزش، تغذیه مناسب و تغییر سبک زندگی می‌توان آن را کنترل کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. اگر علائم این بیماری را دارید، بهتر است هرچه زودتر با یک پزشک متخصص روماتولوژی مشورت کنید.
