استرادیول که با نام علمی E2 شناخته می‌شود، مهم‌ترین و فعال‌ترین شکل هورمون استروژن در بدن انسان است. این هورمون استروئیدی عمدتاً در تخمدان‌ها تولید می‌شود، اما غدد فوق‌کلیوی و جفت نیز در برخی شرایط مقادیر قابل توجهی از آن را ترشح می‌کنند. در مردان نیز استرادیول به میزان کمتری توسط بیضه‌ها و از طریق تبدیل تستوسترون در بافت‌های محیطی ساخته می‌شود. استرادیول نقش کلیدی در رشد و تکامل صفات جنسی ثانویه زنان، چرخه قاعدگی، باروری و همچنین حفظ سلامت استخوان، قلب و عروق ایفا می‌کند.
سطح استرادیول در طول زندگی فرد و حتی در طول ماه متغیر است. در زنان در سن باروری، میزان آن با چرخه قاعدگی نوسان دارد؛ به‌طوری که پیش از تخمک‌گذاری به حداکثر می‌رسد و سپس کاهش می‌یابد. در دوران بارداری، سطح استرادیول به دلیل فعالیت جفت به شدت افزایش پیدا می‌کند. بعد از یائسگی، میزان این هورمون کاهش چشمگیری دارد که همین مسئله با بروز علائمی مانند گرگرفتگی، تغییرات خلقی و کاهش تراکم استخوان همراه است.
کاربردهای استرادیول در بدن
استرادیول یکی از هورمون‌های کلیدی در تنظیم عملکرد تولیدمثل است. این هورمون باعث رشد و آماده‌سازی اندومتر (لایه داخلی رحم) برای لانه‌گزینی تخمک بارور شده می‌شود و به همین دلیل نقش حیاتی در باروری دارد. علاوه بر آن، استرادیول با اثر بر سیستم عصبی مرکزی، خلق‌وخو و عملکرد شناختی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. یکی دیگر از وظایف مهم آن، حفظ تراکم استخوانی است؛ به طوری که کاهش استرادیول در یائسگی می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود. همچنین این هورمون در تنظیم متابولیسم چربی‌ها و سلامت قلب و عروق مؤثر است و سطح مناسب آن با کاهش خطر بیماری‌های قلبی در ارتباط است.
چرا تست استرادیول انجام می‌شود؟
اندازه‌گیری سطح استرادیول در خون یکی از آزمایش‌های پرکاربرد در حوزه غدد و باروری است. این تست برای بررسی وضعیت عملکرد تخمدان‌ها در زنان، ارزیابی چرخه قاعدگی و همچنین تشخیص مشکلات باروری به‌کار می‌رود. پزشکان در کلینیک‌های ناباروری از تست استرادیول برای پایش پاسخ تخمدان‌ها به داروهای تحریک تخمک‌گذاری و همچنین برای برنامه‌ریزی دقیق زمان لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌کنند.
از سوی دیگر، این تست می‌تواند در تشخیص بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، نارسایی زودرس تخمدان، تومورهای تخمدانی یا غده فوق‌کلیوی و اختلالات غدد درون‌ریز مفید باشد. در مردان، اندازه‌گیری استرادیول برای بررسی تعادل هورمونی در موارد ناباروری، ژنیکوماستی (بزرگ شدن بافت پستان) یا کاهش میل جنسی کاربرد دارد.
همچنین تست استرادیول در دوران بارداری می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت جفت و روند رشد جنین ارائه دهد. در زنان یائسه نیز گاهی اندازه‌گیری این هورمون برای پایش درمان جایگزینی هورمونی (HRT) توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
استرادیول (E2) نه تنها یکی از مهم‌ترین هورمون‌های زنانه است، بلکه در سلامت عمومی بدن زنان و مردان نقش‌های اساسی دارد. از تنظیم چرخه قاعدگی و باروری گرفته تا حفاظت از استخوان‌ها و قلب، اثرات گسترده این هورمون بر کسی پوشیده نیست. سنجش آزمایشگاهی استرادیول ابزاری ارزشمند برای پزشکان محسوب می‌شود تا بتوانند اختلالات هورمونی، مشکلات باروری و برخی بیماری‌های مرتبط را به‌موقع تشخیص دهند و درمان مناسب را آغاز کنند. بنابراین، تست استرادیول تنها یک آزمایش ساده خونی نیست، بلکه یکی از کلیدهای اصلی درک سلامت هورمونی و باروری افراد به شمار می‌رود.
