بازآرایی ژن BCR/ABL1 یک جهش ژنتیکی است که اغلب در برخی از انواع سرطان خون، به ویژه در لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) و برخی موارد لوسمی حاد لنفوبلاستی (ALL) دیده می‌شود. این بازآرایی در نتیجه جابجایی کروموزومی بین کروموزوم‌های ۹ و ۲۲ ایجاد می‌شود، که منجر به ایجاد کروموزوم فیلادلفیا می‌شود. این کروموزوم حاوی یک ژن جدید است که از ترکیب بخش‌هایی از دو ژن مختلف، BCR (روی کروموزوم ۲۲) و ABL1 (روی کروموزوم ۹)، به وجود می‌آید. ژن BCR/ABL1 یک پروتئین با فعالیت تیروزین کیناز غیرطبیعی تولید می‌کند که می‌تواند رشد و تقسیم سلولی را تحریک کند.
عواقب بازآرایی BCR/ABL1
- تحریک رشد سلول‌های سرطانی: فعالیت تیروزین کیناز غیرطبیعی موجب می‌شود سلول‌های سرطانی بدون کنترل رشد و تقسیم شوند، که این موضوع منجر به تکثیر سلول‌های سرطانی و پیشرفت بیماری می‌گردد.
- مقاومت در برابر آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی شده سلولی): پروتئین تولید شده توسط ژن BCR/ABL1 می‌تواند جلوی مرگ سلولی را بگیرد، به این ترتیب سلول‌های غیرطبیعی بیش از حد عمر می‌کنند.
- مقاومت به درمان: درمان‌های سنتی سرطان مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ممکن است در برابر سلول‌های حاوی ژن BCR/ABL1 کمتر مؤثر باشند، زیرا این سلول‌ها می‌توانند از مکانیسم‌های مختلفی برای اجتناب از اثرات سمی این درمان‌ها استفاده کنند.
انواع بازآرایی های BCR/ABL1
p230 محصولات مختلف بازآرایی ژن BCR/ABL1 هستند که در اثر جابجایی‌های کروموزومی متفاوتی ایجاد می‌شوند. این پروتئین‌های فیوژنی در نتیجه ادغام بخش‌هایی از دو ژن BCR و ABL1 به وجود می‌آیند. اندازه و فعالیت این پروتئین‌های فیوژنی می‌تواند تأثیر متفاوتی بر روی رشد سلولی و پیشرفت بیماری داشته باشد.
- p210 BCR-ABL1: این پروتئین فیوژنی بیشتر در بیماران مبتلا به لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) یافت می‌شود. ایجاد 210p210 نتیجه جابجایی استاندارد کروموزومی است که منجر به کروموزوم فیلادلفیا می‌شود. فعالیت تیروزین کیناز غیرطبیعی این پروتئین باعث افزایش تقسیم سلولی و مانع از مرگ طبیعی سلول‌ها می‌شود، که این عوامل موجب پیشرفت CML می‌گردند.
- p190 BCR-ABL1: این نوع از پروتئین فیوژنی بیشتر در بیماران مبتلا به لوسمی حاد لنفوبلاستی (ALL) دیده می‌شود. 190p190 دارای فعالیت تیروزین کیناز است که مشابه 210p210 عمل می‌کند اما در نوع مختلفی از لوسمی یافت می‌شود.
- p230 BCR-ABL1: این پروتئین فیوژنی کمتر رایج است و بیشتر در نوع خاصی از CML با علائم خفیف‌تر دیده می‌شود.
منظور از 210p210 در این زمینه، اندازه پروتئین فیوژنی است که به کیلو دالتون ( kDa) اندازه‌گیری می‌شود. 210p210 نشان‌دهنده نوع خاصی از پروتئین فیوژنی BCR-ABL1 است که به طور معمول در بیماران مبتلا به لوسمی میلوئیدی مزمن یافت می‌شود و عامل مهمی در پیشرفت بیماری و تعیین استراتژی درمانی است.
اهمیت بازآرایی p210
p210BCR−ABL1 معمولاً اهمیت و فراوانی بیشتری دارد، به خصوص در زمینه لوسمی میلوئیدی مزمن (CML). این نوع از بازآرایی به دلیل ارتباطش با CML، که یکی از شایع‌ترین انواع لوسمی در بزرگسالان است، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کروموزوم فیلادلفیا، که نتیجه این بازآرایی است، در حدود 90% از موارد CML یافت می‌شود.
در مقابل، 190 1p190BCR−ABL1 بیشتر با لوسمی حاد لنفوبلاستی (ALL) مرتبط است و کمتر شایع است، اما زمانی که حضور دارد، می‌تواند بیانگر یک پیش‌آگهی نامساعد باشد. 230 1p230BCR−ABL1 نادر است و معمولاً با نوع خاصی از CML همراه است که دارای علائم خفیف‌تری است.
بنابراین، اگر از نظر اهمیت و فراوانی صحبت کنیم، 210 − 1p210BCR−ABL1 به دلیل نقش مرکزی‌اش در CML و شیوع بالایی که در بین بیماران مبتلا به این نوع لوسمی دارد، برجسته‌تر است. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا استراتژی‌های درمانی متناسب با نوع خاص سرطان خون مبتلا به بیمار را تعیین کنند، و درمان‌های هدفمند مانند مهارکننده‌های تیروزین کیناز را برای بهبود پاسخ‌های درمانی و پیش‌آگهی بیماران ارائه دهند.
بازآرایی BCR/ABL1 نمونه‌ای از چگونگی تأثیر جهش‌های ژنتیکی بر پیشرفت بیماری‌های سرطانی و اهمیت هدف‌گیری دقیق درمان‌ها برای مبارزه با این بیماری‌ها است.
