لپتوسپیروز چیست؟
لپتوسپیروز یا تب شالیزار یک عفونت است که هم انسانها و هم حیوانات را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری توسط باکتریهایی به نام لپتوسپیرا (Leptospira) ایجاد میشود. لپتوسپیروز در سراسر جهان وجود دارد، اما بیشتر در مناطق گرمسیری شایع است.
چگونه انسانها به لپتوسپیروز مبتلا میشوند؟
باکتریهای لپتوسپیرا دامنه گستردهای از حیوانات، پرندگان و خزندگان را آلوده میکنند. انسانها به طور تصادفی مبتلا میشوند. این باکتری معمولاً از طریق تماس غشاهای مخاطی (چشم، بینی یا دهان) یا پوست زخمی با مایعات بدن حیوان آلوده یا تماس با خاک یا آب شیرین آلوده به ادرار حیوان آلوده منتقل میشود.
نوشیدن آب آلوده نیز میتواند باعث ابتلا به عفونت شود. شیوع لپتوسپیروز معمولاً به دلیل تماس با آب آلوده مانند سیلابها رخ میدهد. انتقال از فرد به فرد نادر است.
افرادی که در تماس نزدیک با حیوانات هستند، مانند کشاورزان، دامپزشکان، صاحبان فروشگاههای حیوانات خانگی، کارگران مزارع، کارگران کشتارگاه، لولهکشها، کارکنان صنایع ماهیگیری، نیروهای نظامی، دوشندگان شیر و کارگران فاضلاب در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به لپتوسپیروز قرار دارند.
این بیماری همچنین ممکن است در ورزشهای آبی، پیادهروی در طبیعت، یا در نتیجه سیلابها و آبگرفتگی به دست آید. لپتوسپیروز معمولاً بعد از عبور کودکان از آب آلودهای که پس از بارشهای شدید و سیلابها جمع شده است، مشاهده میشود.
در هند، همهگیریهای لپتوسپیروز معمولاً در مناطق کم ارتفاع که در فصل بارندگی مستعد سیلاب هستند، رخ میدهد.
حیوانات واسطه بیماری لپتوسپیروزیس
حیوانات متعددی میتوانند باکتری لپتوسپیرا را انتقال دهند و باعث انتشار بیماری لپتوسپیروز شوند. این حیوانات شامل موارد زیر هستند:
- پستانداران:
- جوندگان مانند موشها و موشهای صحرایی (از مهمترین انتقالدهندگان).
- حیوانات اهلی مانند گاو، خوک، گوسفند، بز و اسب.
- حیوانات خانگی مانند سگها.
- پرندگان:
برخی پرندگان نیز ممکن است حامل این باکتری باشند. - خزندگان و دوزیستان:
خزندگان و دوزیستان، مانند لاکپشتها و مارها، میتوانند ناقل باکتری لپتوسپیرا باشند.
این حیوانات معمولاً از طریق ادرار خود، باکتری را در محیط آزاد میکنند و این باکتری میتواند به آب، خاک یا سایر سطوح منتقل شود. انسانها از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با ادرار آلوده این حیوانات به بیماری مبتلا میشوند.
علائم لپتوسپیروز چیست؟
در ۹۰٪ از موارد، لپتوسپیروز با تب، سردرد، حالت تهوع، استفراغ و بثورات پوستی بروز میکند و اغلب با بیماریهای ویروسی اشتباه گرفته میشود.
در ۱۰٪ از موارد، علائم شدیدتری بروز میکند و میزان مرگومیر این عفونت ۱۰٪ است. این نوع از لپتوسپیروز به عنوان بیماری ویل شناخته میشود و علائم کلاسیک آن شامل تب، زردی، نارسایی کلیوی و خونریزی است. اندامهای دیگر مانند ریهها، قلب و مغز نیز اغلب درگیر میشوند.
مدت زمان بین تماس فرد با منبع آلوده و بروز بیماری بین ۲ روز تا ۴ هفته است. این بیماری معمولاً بهصورت ناگهانی با تب و سایر علائم آغاز میشود. لپتوسپیروز ممکن است در دو مرحله رخ دهد:
بعد از مرحله اول (که شامل تب، لرز، سردرد، درد عضلات، استفراغ یا اسهال است)، بیمار ممکن است برای مدتی بهبود یابد، اما سپس دوباره بیمار شود.
اگر مرحله دوم رخ دهد، شدیدتر است؛ فرد ممکن است دچار نارسایی کلیه یا کبد یا مننژیت شود. این مرحله نیز به بیماری ویل معروف است.
مدت بیماری از چند روز تا ۳ هفته یا بیشتر متغیر است. بدون درمان، بهبودی ممکن است چندین ماه طول بکشد.
چه زمانی باید به لپتوسپیروز مشکوک شد؟
اگر در منطقهای زندگی میکنید که لپتوسپیروز شایع است و فرزند شما تب دارد و اخیراً در آب آلوده حرکت کرده است، با پزشک خانواده خود برای مدیریت زودهنگام تماس بگیرید.
تشخیص لپتوسپیروز چگونه انجام میشود؟
مطالعات آزمایشگاهی برای تأیید تشخیص و تعیین میزان درگیری اندامها و شدت عوارض استفاده میشوند. تأیید آزمایشگاهی لپتوسپیروز از طریق جداسازی عامل بیماریزا یا آزمایش سرولوژیک انجام میشود.
درمان لپتوسپیرا چیست؟
لپتوسپیروز با آنتیبیوتیکهایی مانند پنیسیلین، سیپروفلوکساسین و تتراسایکلین درمان میشود. کودکی که به لپتوسپیروز مبتلا شده است، نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد و باید برای عوارض تحت درمان و مراقبت قرار گیرد. در صورت وجود علائم شدیدتر، ممکن است آنتیبیوتیکهای وریدی نیاز باشد.
چگونه میتوان از لپتوسپیرا پیشگیری کرد؟
لپتوسپیروز را میتوان با تمیز نگهداشتن مناطق عمومی و جادهها و اطمینان از زهکشی مناسب مناطق مستعد آبگرفتگی در زمان بارندگی پیشگیری کرد. در زمان بارندگی، باید از جادههای آبگرفته پرهیز کرد. در فصل باران، باید احتیاطهای بیشتری انجام شود. خطر ابتلا به لپتوسپیروز با اجتناب از شنا یا حرکت در آبهایی که ممکن است با ادرار حیوانات آلوده شده باشد یا با حذف تماس با حیوانات بالقوه آلوده بهطور قابلتوجهی کاهش مییابد.
آیا واکسنی برای پیشگیری از لپتوسپیروز وجود دارد؟
واکسنی برای پیشگیری از لپتوسپیرا وجود ندارد.