هورمون LH یا Luteinizing Hormone یکی از گنادوتروپین‌های اصلی است که توسط غده هیپوفیز قدامی ترشح می‌شود. این هورمون در کنار FSH (هورمون محرک فولیکول) نقش کلیدی در تنظیم عملکرد تولیدمثل دارد و فعالیت آن تحت کنترل هورمون GnRH (هورمون آزادکننده گنادوتروپین) از هیپوتالاموس صورت می‌گیرد. بررسی دقیق سطح LH در خون می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره چرخه قاعدگی زنان، باروری و همچنین سلامت سیستم تولیدمثل مردان ارائه دهد.
نقش هورمون LH در زنان
هورمون LH در زنان مسئول تحریک تخمک‌گذاری و آماده‌سازی بدن برای بارداری است. در ابتدای چرخه قاعدگی، سطح LH نسبتاً پایین است، اما با رشد فولیکول‌ها و افزایش استرادیول، یک افزایش ناگهانی یا همان LH surge رخ می‌دهد. این پدیده باعث آزاد شدن تخمک از فولیکول بالغ می‌شود که نقطه اوج باروری محسوب می‌گردد.
بعد از تخمک‌گذاری، فولیکول خالی به جسم زرد (Corpus luteum) تبدیل می‌شود. جسم زرد تحت تأثیر LH، هورمون پروژسترون و مقدار کمتری استرادیول ترشح می‌کند. پروژسترون برای تثبیت و آماده‌سازی اندومتر رحم جهت لانه‌گزینی تخمک بارور شده حیاتی است.
در صورتی که بارداری رخ ندهد، سطح هورمون‌ها کاهش پیدا می‌کند، جسم زرد تحلیل می‌رود و قاعدگی آغاز می‌شود. در دوران یائسگی نیز به دلیل کاهش عملکرد تخمدان، سطح LH در خون به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
نقش هورمون LH در مردان
در بدن مردان، LH به سلول‌های لیدیگ در بیضه اثر می‌گذارد و تولید تستوسترون را تحریک می‌کند. تستوسترون هورمون اصلی مردانه است که برای فرآیند اسپرم‌سازی (اسپرماتوژنز)، رشد صفات جنسی ثانویه و حفظ میل جنسی ضروری است. اختلال در سطح LH می‌تواند به کاهش تستوسترون و مشکلات باروری منجر شود.
آزمایش LH و موارد کاربرد آن
آزمایش خون برای سنجش LH یکی از تست‌های رایج در بررسی مشکلات هورمونی و باروری است. این تست معمولاً در شرایط زیر درخواست می‌شود:
- بررسی علت ناباروری در زنان و مردان
- تشخیص و پیگیری بی‌نظمی‌های قاعدگی یا قطع پریود
- تعیین زمان تخمک‌گذاری در برنامه‌های بارداری و درمان‌های IVF
- بررسی بلوغ زودرس یا تأخیر در بلوغ
- کمک به تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- بررسی عملکرد تخمدان‌ها و بیضه‌ها
- ارزیابی عملکرد غده هیپوفیز
نکته مهم این است که اغلب پزشکان آزمایش LH را همراه با FSH درخواست می‌کنند. نسبت این دو هورمون اطلاعات دقیق‌تری درباره وضعیت باروری و اختلالات احتمالی فراهم می‌آورد.
جمع‌بندی
هورمون LH یکی از مهم‌ترین هورمون‌های تنظیم‌کننده باروری در زنان و مردان است. در زنان نقش اصلی آن تحریک تخمک‌گذاری و تشکیل جسم زرد است و در مردان با تحریک تولید تستوسترون به فرآیند اسپرم‌سازی کمک می‌کند. تغییرات غیرطبیعی در سطح این هورمون می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات باروری، اختلالات قاعدگی، PCOS یا حتی نارسایی زودرس تخمدان باشد.
انجام آزمایش LH بخشی مهم از چکاپ قاعدگی و چکاپ باروری محسوب می‌شود و پزشکان با استفاده از نتایج آن می‌توانند مسیر درمانی دقیق‌تری را انتخاب کنند.
