کم‌خونی همولیتیک یا Hemolytic Anemia نوعی کم‌خونی است که در آن گلبول‌های قرمز خون سریع‌تر از سرعت تولید آن‌ها توسط مغز استخوان تخریب می‌شوند. این فرآیند تخریب غیرطبیعی یا همولیز می‌تواند درون عروق خونی (همولیز داخل عروقی) یا در طحال و کبد (همولیز خارج عروقی) رخ دهد.
علل کم‌خونی همولیتیک
علل این نوع کم‌خونی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- علل درون‌زا (ژنتیکی): این دسته شامل اختلالات ارثی است که باعث ناپایداری یا آسیب‌پذیری گلبول‌های قرمز می‌شود. مثال‌های آن شامل:
- اسفروسیتوز ارثی: اختلال در پروتئین‌های غشایی گلبول‌های قرمز.
- نقص آنزیم G6PD: که باعث کاهش مقاومت گلبول‌های قرمز به استرس اکسیداتیو می‌شود.
- هموگلوبینوپاتی‌ها: مانند آنمی داسی‌شکل و تالاسمی.
- علل برون‌زا (اکتسابی): این علل شامل عواملی است که از بیرون بر گلبول‌های قرمز تأثیر می‌گذارند و باعث همولیز می‌شوند. مثال‌های آن شامل:
- اختلالات ایمنی: مانند کم‌خونی همولیتیک خودایمن که در آن سیستم ایمنی بدن به گلبول‌های قرمز حمله می‌کند.
- عفونت‌ها: برخی از عفونت‌های باکتریایی و ویروسی می‌توانند باعث همولیز شوند.
- داروها: برخی داروها و مواد شیمیایی می‌توانند باعث تخریب گلبول‌های قرمز شوند.
علائم کم‌خونی همولیتیک
علائم این نوع کم‌خونی ممکن است شامل خستگی، ضعف، زردی (یرقان)، تیره شدن رنگ ادرار، بزرگ شدن طحال و کبد (اسپلنومگالی و هپاتومگالی) و در موارد شدید، تنگی نفس و درد قفسه سینه باشد.
تشخیص
تشخیص کم‌خونی همولیتیک از طریق آزمایش‌های خون انجام می‌شود، که شامل بررسی سطح هموگلوبین، شمارش رتیکولوسیت‌ها (که نشان‌دهنده تولید گلبول‌های قرمز جدید است)، سطح بیلی‌روبین غیرمستقیم (که به علت تخریب گلبول‌های قرمز افزایش می‌یابد)، و آزمایش کومبس برای تشخیص کم‌خونی همولیتیک خودایمن می‌باشد.
درمان
درمان کم‌خونی همولیتیک به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. در موارد خودایمن، ممکن است از کورتیکواستروئیدها یا سایر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده شود. در موارد شدید، انتقال خون یا برداشتن طحال (اسپلنکتومی) ممکن است ضروری باشد. برای اختلالات ژنتیکی مانند G6PD، اجتناب از عوامل محرک (مانند داروها و غذاهای خاص) ضروری است.
کم‌خونی همولیتیک یک وضعیت بالقوه جدی است که نیاز به تشخیص و مدیریت دقیق دارد تا از عوارض جلوگیری شود.
