آلرژی به شیر یکی از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی است که میتواند در سنین اولیه زندگی ظاهر شود. در سنین خردسالی آلرژی به شیر با مشکلات گوارشی ظاهر میشود. این آلرژی با واکنش سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های موجود در شیر ایجاد میشود. برخلاف عدم تحمل لاکتوز، که به دلیل مشکل در هضم قند شیر (لاکتوز) رخ می‌دهد، آلرژی به شیر یک پاسخ ایمنی است که میتواند علائم جدی‌تری ایجاد کند.
آزمایش آلرژی خون به روش ماکرواری معروف به آزمایش الکس یکی از بهترین و جدیدترین روش های تشخیص آلرژی است که در آزمایشگاه چکاپ ارائه میشود. شما میتوانید برای انجام این تست با هماهنگی قبلی به آزمایشگاه مراجعه کرده و این آزمایش را انجام دهید.
حساسیت به شیر در کودکان
آلرژی به شیر بیشتر به نوع پروتئین‌های موجود در شیر مربوط است و ارتباط مستقیمی با حیوان شیردهنده دارد. به طور کلی، رایج‌ترین نوع آلرژی به شیر، آلرژی به شیر گاو است. این آلرژی معمولاً ناشی از پروتئین‌هایی مانند کازئین و وی در شیر گاو است. افراد ممکن است به شیر سایر حیوانات مانند بز و گوسفند نیز آلرژی داشته باشند، زیرا پروتئین‌های مشابهی در این شیرها وجود دارند.
اما آلرژی به شیر مادر یک پدیده نادرتر است. در این حالت، معمولاً نوزاد به پروتئین‌هایی که از طریق رژیم غذایی مادر وارد شیر او شده‌اند (مانند پروتئین‌های شیر گاو که مادر مصرف کرده) واکنش نشان می‌دهد، نه به خود شیر مادر. در چنین مواردی، ممکن است پزشک به مادر توصیه کند که مواد حساسیت‌زا مانند لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کند تا علائم آلرژی در نوزاد کاهش یابد. شاید این نکته جواب سوالات بسیاری از مادران باشد که در دوران شیردهی توصیه میشود شیر و لبنیات مصرف نکنند. در حالی که تصور میکنند در زمان شیردهی نیاز زیادی به لبنیات دارند.
بنابراین، آلرژی به شیر به نوع پروتئین موجود در شیر بستگی دارد و از آنجا که پروتئین‌های شیر مادر متفاوت از پروتئین‌های شیر حیوانی است، آلرژی به شیر مادر به شکل مستقیم وجود ندارد، بلکه بیشتر به غذایی که مادر مصرف کرده مرتبط است. آلرژی به شیر گاو، بز و دیگر حیوانات شیرده معمول‌تر است.
البته دقت داشته باشید که اکثر شیرهای خشک تجاری که برای تغذیه نوزادان استفاده می‌شوند از شیر گاو تهیه می‌شوند. این شیر گاو پردازش و تغییراتی در ترکیبات آن ایجاد میشود تا هضم آن برای نوزادان آسان‌تر شود، اما پروتئین‌های اصلی شیر گاو همچنان در آن وجود دارند. بنابراین، اگر نوزادی به پروتئین‌های موجود در شیر گاو آلرژی داشته باشد، احتمال دارد به شیر خشک نیز حساسیت نشان دهد.
آلرژی به شیر در بزرگسالان
آلرژی به شیر میتواند شدید یا خفیف باشد و گاهی علایم آن با علایم مشکلات گوارشی مشترک است. ممکن است برخی افراد در بزرگسالی به شیر آلرژی داشته باشند، اما به دلایل مختلف به آن پی نبرند. دلیل این موضوع میتواند تنوع در شدت علائم و شباهت آن‌ها به مشکلات گوارشی یا سایر حساسیت‌ها باشد. برخی افراد ممکن است علائم خفیف یا مبهمی مانند سردرد، خستگی یا مشکلات پوستی را تجربه کنند که به راحتی با آلرژی به شیر مرتبط نمی‌شود.
علائم آلرژی به شیر در بزرگسالان میتواند متفاوت و گاهی کمتر قابل تشخیص باشد. این علائم ممکن است به صورت‌های زیر بروز کنند:
- مشکلات گوارشی: مانند درد شکم، نفخ، تهوع یا اسهال.
- مشکلات پوستی: مانند کهیر یا اگزما.
- مشکلات تنفسی: مانند سرفه، گرفتگی بینی، خس‌خس سینه یا تنگی نفس.
برخی افراد ممکن است به مدت طولانی از مشکلات گوارشی یا پوستی رنج ببرند بدون اینکه متوجه شوند علت آن آلرژی به شیر است. این افراد ممکن است به اشتباه فکر کنند که به لاکتوز حساس هستند یا مشکل دیگری دارند.
آلرژی به شیر فقط غذایی است یا پوستی هم میتواند باشد؟
آلرژی به شیر در ابتدا یک آلرژی غذایی است، اما علائم آن میتواند بر سیستم‌های مختلف بدن تأثیر بگذارد، از جمله پوست. علائم پوستی شایع شامل کهیر، خارش و تورم است. حتی در برخی موارد، تماس مستقیم با شیر میتواند واکنش‌های پوستی مانند اگزما را ایجاد کند. بنابراین، این آلرژی فقط محدود به دستگاه گوارش نیست و میتواند در نقاط مختلف بدن اثر بگذارد.
تفاوت آلرژی به شیر با عدم تحمل لاکتوز
آلرژی به شیر و عدم تحمل لاکتوز دو وضعیت کاملاً متفاوت هستند. در آلرژی به شیر، سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های شیر واکنش نشان می‌دهد. در حالی که در عدم تحمل لاکتوز، بدن قادر به هضم لاکتوز (قند موجود در شیر) نیست و مشکل اصلی ناشی از کمبود آنزیم لاکتاز است. این وضعیت علائم گوارشی مانند نفخ، اسهال و درد شکم ایجاد می‌کند، اما هیچ‌گونه واکنش ایمنی یا علائم دیگر مانند علائم پوستی را شامل نمی‌شود.
شیوع آلرژی به شیر
آلرژی به شیر یکی از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی در کودکان است. تخمین زده میشود که حدود 2 تا 3 درصد از کودکان زیر سه سال به این آلرژی مبتلا شوند. این آلرژی معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد و اکثر کودکان تا سن 5 تا 8 سالگی بهبود می‌یابند. اما در برخی از افراد ممکن است این آلرژی تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.
کدام قسمت از شیر باعث آلرژی میشود؟
پروتئین‌های موجود در شیر عامل اصلی بروز آلرژی هستند. این پروتئین‌ها شامل کازئین و وی (Whey) می‌باشند. کازئین در بخش جامد شیر وجود دارد و وقتی شیر بریده میشود (مانند زمانی که پنیر درست میشود)، این پروتئین باقی می‌ماند. پروتئین وی در بخش مایع شیر قرار دارد و وقتی شیر به صورت مایع مصرف میشود، وجود دارد. هر دو پروتئین می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک شوند، اما کازئین به عنوان محرک اصلی شناخته میشود.
علائم آلرژی به شیر
علائم آلرژی به شیر میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و معمولاً ظرف چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف شیر یا محصولات آن ظاهر می‌شوند. این علائم شامل:
- مشکلات گوارشی مانند اسهال، استفراغ و درد شکم
- واکنش‌های پوستی مانند کهیر یا اگزما
- واکنش‌های تنفسی مانند خس‌خس سینه یا تنگی نفس
در موارد شدیدتر، آلرژی به شیر میتواند منجر به شوک آنافیلاکسی شود که یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به درمان فوری دارد.
درمان و مدیریت آلرژی به شیر
تنها راه مؤثر برای جلوگیری از بروز علائم آلرژی به شیر، حذف کامل شیر و محصولات حاوی شیر از رژیم غذایی است. برخی از افراد ممکن است به لبنیات فرآوری شده که حاوی پروتئین‌های تغییر یافته هستند، واکنش نشان ندهند، اما این موضوع نیازمند بررسی توسط پزشک است. درمان‌های دیگر شامل مصرف آنتی‌هیستامین برای تسکین علائم خفیف و استفاده از اپی‌نفرین (EpiPen) در موارد شدیدتر است.
جمع‌بندی
آلرژی به شیر یک مشکل سیستم ایمنی است که به پروتئین‌های موجود در شیر واکنش نشان می‌دهد و میتواند علائم مختلفی از جمله گوارشی، پوستی و تنفسی ایجاد کند. این آلرژی با عدم تحمل لاکتوز که فقط به دلیل عدم توانایی هضم قند شیر است، تفاوت دارد و میتواند عوارض بیشتری به همراه داشته باشد. شیوع این آلرژی در کودکان نسبتاً بالا است و بیشتر آن‌ها با افزایش سن بهبود می‌یابند.
