CD8 یک گلیکوپروتئین سطحی است که عمدتاً روی سلولهای T سیتوتوکسیک (T-cytotoxic cells) بیان میشود. این مولکول با اتصال به کمپلکس اصلی سازگاری بافتی کلاس I (MHC-I) نقش مهمی در شناسایی و نابودی سلولهای آلوده به ویروس یا سرطانی دارد. CD8 معمولاً به صورت هترودیمر (CD8α/β) یا همودیمر (CD8α/α) بر روی سلولهای ایمنی یافت میشود.
کاربردهای تشخیصی
CD8 به عنوان یک مارکر کلیدی در تشخیص سلولهای T سیتوتوکسیک در فلوسایتومتری استفاده میشود. بررسی نسبت CD4/CD8 یکی از روشهای معمول در پایش سیستم ایمنی است، بهویژه در بیماران HIV، که در آن کاهش تعداد CD4 و افزایش نسبی CD8 نشاندهنده اختلال ایمنی است.
علاوه بر این، CD8 در افتراق برخی بیماریهای بدخیم خونی مانند لوکمیها و لنفومها کاربرد دارد. برای مثال، در لوکمیهای سلول T، بررسی CD8 در ترکیب با سایر مارکرها به شناسایی و طبقهبندی دقیق سلولهای سرطانی کمک میکند. در بیماریهای خودایمنی مانند سندرم شوگرن و آرتریت روماتوئید، افزایش تعداد سلولهای CD8+ در برخی بافتها میتواند به تشخیص شدت بیماری کمک کند.
کاربردهای درمانی
CD8 نقش محوری در ایمونوتراپی سرطان دارد. در درمانهایی مانند “Checkpoint Inhibitors”، افزایش فعالیت سلولهای CD8+ T میتواند به افزایش توانایی سیستم ایمنی در حمله به سلولهای توموری منجر شود. همچنین، این سلولها در درمانهای مبتنی بر سلولهای T اصلاحشده ژنتیکی (مانند CAR-T cells) نقش کلیدی دارند.
در عفونتهای ویروسی مانند HIV و هپاتیت، سلولهای CD8+ T با شناسایی و از بین بردن سلولهای آلوده، نقش دفاعی مهمی دارند. تقویت عملکرد این سلولها یکی از اهداف بالقوه برای درمان عفونتهای مزمن ویروسی است.
جمعبندی
CD8 بهعنوان یک مارکر اساسی در تحلیل عملکرد سلولهای T سیتوتوکسیک، در تشخیص، پایش، و درمان بیماریهای مختلف نقش کلیدی دارد. اهمیت CD8 در تقویت پاسخ ایمنی، آن را به یکی از اهداف اصلی در تحقیقات مرتبط با سرطان و عفونتهای ویروسی تبدیل کرده است. استفاده از CD8 در ترکیب با سایر مارکرها امکان درک بهتر مکانیسمهای ایمنی و طراحی درمانهای نوین را فراهم میکند.