بررسی وضعیت ژنتیکی یکی از راه های تکمیلی تشخیص و یا بررسی و انتخاب روش های درمانی در سرطان های خونی است. البته این روش مبتنی بر بررسی جهش های موجود در ژنتیک فرد است و عوامل محیطی و وضعیت پیشرفت بیماری را پایش نمیکند و همچنان بهترین تست برای مشخص کردن وضعیت بیماری تست های فلوسایتومتری مارکرهای خونی هستند. اما با این وجود بررسی های ژنتیکی مزیت های خود را دارند.
در این نوشته پنل مایوکامپلت که توسط مایو کلینیک توسعه داده شده است به عنوان یکی بهترین پنل های مرجع ژنتیکی برای AML مورد بررسی قرار گرفته و ژن هایی که در این پنل استفاده شده اند معرفی شده است. این پنل یکی از بهترین پنل های مرجع ژنتیکی است که میتوان برای لوسمی حاد میلوئیدی مورد استفاده قرار داد.
پنل MayoComplete
پنل MayoComplete برای لوسمی حاد میلوئیدی (AML) امکانات وسیعی را در اختیار متخصصین قرار می‌دهند تا بتوانند با دقت بالا، نوع و مرحله بیماری را تشخیص دهند و بهترین روش‌های درمانی ممکن را اعمال کنند. این پنل، که شامل بررسی 11 ژن کلیدی است، نه تنها برای تشخیص ولی برای ارزیابی پیش‌آگهی بیماری و راهنمایی استراتژی‌های درمانی نیز کاربرد دارد.
ژن‌هایی که توسط این پنل مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارت‌اند از CEBPA, DNMT3A, FLT3, IDH1, IDH2, KIT, KRAS, NPM1, NRAS, RUNX1, و TP53. هرکدام از این ژن‌ها نقش مهمی در توسعه و پیشرفت لوسمی حاد میلوئیدی دارند و جهش‌های خاص در این ژن‌ها می‌توانند اطلاعات حیاتی در مورد رفتار بیماری و واکنش آن به درمان‌های مختلف فراهم آورند. به طور مثال، جهش در ژن FLT3 می‌تواند به پیش‌آگهی ضعیف‌تری اشاره کند، در حالی که تغییرات در ژن NPM1 معمولاً نشان‌دهنده پاسخ بهتر به درمان‌های استاندارد است.
ژن های استفاده شده در پنل MayoComplete
- CEBPA – این ژن که کدکننده فاکتور ترانسکریپشنی است، در دیفرانسیل‌سازی سلول‌های میلوئیدی نقش دارد. جهش‌ها یا تغییرات در CEBPA می‌تواند به تشکیل سلول‌های لوکمیک کمک کند که به درمان‌های استاندارد پاسخ بهتری نشان می‌دهند.
- DNMT3A – این ژن در افزودن گروه‌های متیل به DNA نقش دارد، که می‌تواند بر فعالیت ژن‌ها تاثیر بگذارد. جهش در DNMT3A معمولاً با پیش‌آگهی ضعیف‌تر در بیماران AML مرتبط است.
- FLT3 – جهش در این ژن، که کدکننده یک تیروزین کیناز است، یکی از شایع‌ترین جهش‌های ژنتیکی در AML است و اغلب با بیماری بیشتر پیشرفته و پیش‌آگهی ضعیف‌تر همراه است.
- IDH1 و IDH2 – این دو ژن که در متابولیسم اسیدهای آلی نقش دارند، در تولید متابولیت‌هایی دخالت دارند که می‌توانند به اپی‌ژنتیک سلول‌های لوکمی تاثیر بگذارند. جهش‌ها در این ژن‌ها می‌توانند با استفاده از داروهای هدفمند مانند اناسیدنیب و ایووسیدنیب درمان شوند.
- KIT – این ژن نیز کدکننده یک تیروزین کیناز است و جهش‌های آن معمولاً در سایر انواع سرطان‌ها مانند ملانوما دیده می‌شود، اما در AML نیز می‌تواند نشان‌دهنده پیش‌آگهی ضعیف‌تر باشد.
- KRAS و NRAS – این ژن‌ها، که در مسیرهای انتقال سیگنال سلولی نقش دارند، می‌توانند به تحریک بی‌رویه تکثیر سلولی کمک کنند. جهش‌ها در این ژن‌ها اغلب با خصوصیات بالینی شدیدتر در AML همراه است.
- NPM1 – جهش در این ژن معمولاً با پیش‌آگهی بهتر و پاسخ خوب به شیمی‌درمانی استاندارد مرتبط است. این ژن در بسیاری از جنبه‌های متابولیسم سلولی دخیل است.
- RUNX1 – این ژن فاکتور ترانسکریپشنی است که در دیفرانسیل‌سازی سلول‌های خونی نقش دارد. جهش‌ها در RUNX1 می‌تواند به اختلال در تکامل سلول‌های خونی و تشکیل سلول‌های لوکمیک منجر شود.
- TP53 – این ژن، که به عنوان “نگهبان ژنوم” شناخته می‌شود، در کنترل چرخه سلولی و آپوپتوز نقش دارد. جهش‌ها در TP53 اغلب با پیش‌آگهی بسیار ضعیف در AML همراه است و مقاومت به درمان‌های معمول را نشان می‌دهد.
مزایای انجام تست
نتیجه تست پنل MayoComplete برای لوسمی حاد میلوئیدی (AML) مزایای متعددی را برای فرایند تشخیص و درمان این بیماری فراهم می‌آورد که این امکانات می‌تواند به بهبود پیش‌آگهی بیمار و هدفمندسازی رویکردهای درمانی کمک کند. در زیر به برخی از این مزایا پرداخته شده است:
1. دسته‌بندی دقیق بیماری:
- شناسایی سوب‌تایپ‌های بیماری: تست پنل میوکامپلیت با بررسی 11 ژن مرتبط با AML امکان دسته‌بندی دقیق‌تر بیماران بر اساس پروفایل ژنتیکی آن‌ها را فراهم می‌آورد. این دسته‌بندی کمک می‌کند تا سوب‌تایپ‌های مختلف بیماری که ممکن است به درمان‌های متفاوتی پاسخ دهند، شناسایی شوند.
2. بهینه‌سازی رویکردهای درمانی:
- انتخاب درمان هدفمند: با تشخیص دقیق جهش‌های ژنتیکی موجود در سلول‌های لوکمیک، میتوان درمان‌های هدفمند را بر اساس نوع جهش انتخاب کرد. به عنوان مثال، جهش‌های در ژن‌های FLT3 یا IDH می‌توانند با داروهای خاصی که هدف آن‌ها را مورد هدف قرار دهند، درمان شوند.
- تعیین دوز دارویی مناسب: اطلاعات ژنتیکی همچنین می‌تواند در تعیین دوزهای دقیق‌تر داروها بر اساس پروفایل ژنتیکی بیمار و واکنش پذیری وی به درمان کمک کند.
3. پیش‌آگهی و مدیریت بیماری:
- ارزیابی پیش‌آگهی بیمار: جهش‌های خاصی در ژن‌ها مانند TP53 یا FLT3 ممکن است با پیش‌آگهی ضعیف‌تر همراه باشند. شناسایی این جهش‌ها می‌تواند به پزشکان کمک کند تا استراتژی‌های درمانی را برای کاهش ریسک عود بیماری تنظیم کنند.
- تصمیم‌گیری‌های کلینیکی مبتنی بر شواهد: داده‌های به دست آمده از تست پنل می‌توانند به عنوان بخشی از یک رویکرد تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد به کار روند، که در آن تصمیمات درمانی بر اساس اطلاعات دقیق و به‌روز رسانی شده از وضعیت ژنتیکی بیمار صورت می‌گیرد.
4. کاهش عوارض جانبی:
- کاهش در معرض داروهای غیرضروری: با استفاده از رویکردهای درمانی هدفمند، بیماران کمتر در معرض داروهایی قرار می‌گیرند که ممکن است برای وضعیت خاص آن‌ها مؤثر نباشد، در نتیجه عوارض جانبی ناخواسته کاهش می‌یابد.
- درمان‌های شخصی‌سازی شده: با شناسایی دقیق جهش‌ها و تعیین نوع سلول‌های لوکمیک، پزشکان می‌توانند درمان‌هایی را طراحی کنند که به طور خاص برای هر بیمار بهینه‌سازی شده‌اند، که این امر به بهبود نتایج درمانی کمک می‌کند.
5. پیش‌بینی و مدیریت عود بیماری:
- شناسایی بیماران با ریسک بالای عود: با تعیین پروفایل ژنتیکی بیماران، پزشکان می‌توانند بیمارانی که احتمال عود بیماری در آن‌ها بالا است را شناسایی کرده و نظارت مداوم و دقیق‌تری بر آن‌ها داشته باشند.
- تنظیم مراحل درمانی برای پیشگیری از عود: با داشتن اطلاعات دقیق ژنتیکی، میتوان استراتژی‌های درمانی را برای کاهش احتمال عود بیماری، مانند استفاده از داروهای خاص یا دوره‌های درمانی تکمیلی، تنظیم کرد.
بنابراین، تست پنل MayoComplete با فراهم آوردن تصویری دقیق و جامع از وضعیت ژنتیکی بیماران مبتلا به AML، ابزاری کلیدی در بهینه‌سازی تشخیص، درمان و پیش‌آگهی بیماری است، که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش بار بیماری در جامعه کمک کند.
