بیماری‌های کلاژنی و لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) جزو اختلالات خودایمنی هستند که می‌توانند اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهند. برای تشخیص و نظارت بر این اختلالات، مجموعه‌ای از آزمایش‌های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به ارزیابی فعالیت بیماری و شناسایی مارکرهای خاص خودایمنی کمک می‌کنند. در ادامه به توضیح هر یک از این آزمایش‌ها پرداخته شده است:
سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR)
- ESR: این آزمایش میزان التهاب را در بدن اندازه‌گیری می‌کند. اگرچه ESR می‌تواند به دلیل وجود التهاب در بیماری‌های مختلف افزایش یابد، اما در بیماران مبتلا به SLE می‌تواند نشان‌دهنده فعالیت بیماری باشد.
پروتئین واکنشی C (C-reactive protein – CRP)
- CRP: مانند ESR، CRP نیز مارکری برای التهاب است. افزایش سطوح CRP ممکن است نشان‌دهنده فعالیت التهابی در بدن باشد، اما CRP معمولاً در SLE به اندازه برخی دیگر از بیماری‌های خودایمنی افزایش نمی‌یابد.
کمپلمان‌ها C3 و C4
- C3 و C4: سطوح پایین این کمپلمان‌ها می‌تواند نشان‌دهنده فعالیت بیماری‌های خودایمنی مانند SLE باشد. کاهش در سطوح کمپلمان‌ها به دلیل مصرف آنها در پاسخ به التهاب مزمن است.
آنتی‌بادی ضد سیتوپلاسم نوتروفیل‌ها (ANCA)
- ANCA (Antibody Neutrophil Cytoplasmic Antibody): این آنتی‌بادی‌ها در برخی از بیماری‌های خودایمنی مشاهده می‌شوند، مانند واسکولیت. اگرچه ANCA عمدتاً با بیماری‌های دیگر مرتبط است، اما گاهی اوقات می‌تواند در بیماران مبتلا به SLE نیز مشاهده شود.
آنتی‌بادی ضد هسته‌ای (ANA)
- ANA (Antinuclear Antibody): این آزمایش برای شناسایی آنتی‌بادی‌هایی است که ضد اجزای هسته سلول‌ها هستند. ANA یکی از معمول‌ترین و مهم‌ترین آزمایش‌ها برای تشخیص SLE است، به طوری که اکثر بیماران مبتلا به SLE دارای سطوح بالایی از ANA هستند.
آنتی‌بادی ضد DNA دو رشته‌ای (Anti-DNA)
- Anti-DNA: آنتی‌بادی‌های ضد DNA دو رشته‌ای بسیار اختصاصی برای SLE هستند و می‌توانند نشان‌دهنده فعالیت بیماری باشند. این آنتی‌بادی‌ها به طور خاص در تشخیص SLE مهم هستند.
کاربرد این آزمایش‌ها
این مجموعه از آزمایش‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا التهاب و فعالیت خودایمنی در بدن را ارزیابی کنند، به ویژه در بیماران مشکوک به ابتلا به SLE یا سایر بیماری‌های خودایمنی. این آزمایش‌ها می‌توانند در تشخیص، تعیین شدت بیماری، و نظارت بر پاسخ به درمان نقش داشته باشند. تفسیر دقیق نتایج آزمایش، باید در کنار ارزیابی بالینی کامل و سایر آزمایش‌های تشخیصی انجام شود.
